Kiểu dữ liệu, toán tử, lệnh if và switch trong java

KIỂU DỮ LIỆU TRONG JAVA

Kiểu dữ liệu nguyên thuỷ

Kiểu dữ liệu đối tượng

ÉP KIỂU

Ép kiểu trong java là việc gán giá trị của một biến có kiểu dữ liệu này tới biến khác có kiểu dữ liệu khác. Và có 02 dạng ép kiểu.

float c = 30.8f;
int b = (int)c + 2;

Trong ví dụ trên, đầu tiên giá trị dấu phảy động c được đổi thành giá trị nguyên 30. Sau đó nó được cộng với 1 và kết quả là giá trị 31 được lưu vào b.

Nới rộng (widening)

Là quá trình làm tròn số từ kiểu dữ liệu có kích thước nhỏ hơn sang kiểu có kích thước lớn hơn. Kiểu biến đổi này không làm mất thông tin. Ví dụ chuyển từ int sang float. Chuyển kiểu loại này có thế được thực hiện ngầm định bởi trình biên dịch.

byte  >> short >> int >> long >> float >> double

Ví dụ: Minh hoạ về widening

public class TestWidening {
    public static void main(String[] args) {
        int i = 100;
        long l = i;    // không yêu cầu chỉ định ép kiểu
        float f = l;   // không yêu cầu chỉ định ép kiểu
        System.out.println("Giá trị Int: " + i);
        System.out.println("Giá trị Long: " + l);
        System.out.println("Giá trị Float:  " + f);
    }
}

Kết quả:

Giá trị Int: 100
Giá trị Long: 100
Giá trị Float:  100.0

Thu hẹp (narrowing)

Là quá trình làm tròn số từ kiểu dữ liệu có kích thước lớn hơn sang kiểu có kích thước nhỏ hơn. Kiểu biến đổi này có thể làm mất thông tin như ví dụ ở trên. Chuyển kiểu loại này không thể thực hiện ngầm định bởi trình biên dịch, người dùng phải thực hiện chuyển kiểu tường minh.

double >> float >> long >> int >> short >> byte

Ví dụ: Minh hoạ về narrowing

public class TestNarrowwing {
    public static void main(String[] args) {
        double d = 100.04;
        long l = (long) d; // yêu cầu chỉ định kiểu dữ liệu (long)
        int i = (int) l; // yêu cầu chỉ định kiểu dữ liệu (int)
 
        System.out.println("Giá trị Double: " + d);
        System.out.println("Giá trị Long: " + l);
        System.out.println("Giá trị Int:  " + i);
 
    }
}

Kết quả:

Giá trị Double: 100.04
Giá trị Long: 100
Giá trị Int:  100

CÁC TOÁN TỬ

Toán tử trong java là một ký hiệu được sử dụng để thực hiện một phép tính/chức năng nào đó. Java cung cấp các dạng toán tử sau:

Toán tử số học

Các toán hạng của các toán tử số học phải ở dạng số. Các toán hạng kiểu boolean không sử dụng được, các toán hạng ký tự cho phép sử dụng loại toán tử này. Một vài kiểu toán tử được liệt kê trong bảng dưới đây.

Giả sử, chúng ta có biến số nguyên a = 10 và b = 20.

Toán tử Bit

Các toán tử dạng bit cho phép chúng ta thao tác trên từng bit riêng biệt trong các kiểu dữ liệu nguyên thuỷ.

Toán tử quan hệ

Các toán tử quan hệ được sử dụng kiểm tra mối quan hệ giữa hai toán hạng. Kết quả của một biểu thức có dùng các toán tử quan hệ là những giá trị Boolean (logic “true” hoặc “false”). Các toán tử quan hệ được sử dụng trong các cấu trúc điều khiển.

Toán tử logic

Các toán tử logic làm việc với các toán hạng Boolean. Các toán tử quan hệ được sử dụng trong các cấu trúc điều khiển.

Toán tử điều kiện

Toán tử điều kiện là một loại toán tử đặc biệt vì nó bao gồm ba thành phần cấu thành biểu thức điều kiện. Cú pháp:

<biểu thức 1>   ?   <biểu thức 2>   :   <biểu thức 3>;

• biểu thức 1: Biểu thức logic. Trả trả về giá trị True hoặc False
• biểu thức 2: Là giá trị trả về nếu <biểu thức=”” 1=””>xác định là True</biểu>
• biểu thức 3: Là giá trị trả về nếu <biểu thức=”” 1=””>xác định là False</biểu>

Ví dụ:

public class Test {
    public static void main(String[] args) {
        int a = 20;
        int b = 3;
 
        String s = (a % b == 0) ? "a chia het cho b" : "a khong chia het cho b";
        System.out.println(s);
    }
}

Kết quả

a khong chia het cho b

LỆNH ĐIỂU KHIỂN IF – ELSE

Lệnh điều khiển if trong java được sử dụng để kiểm tra giá trị dạng boolean của điều kiện. Kết quả lệnh này trả về giá trị True hoặc False . Có các kiểu if-else trong java như sau:

Dạng mệnh đề if

Mệnh đề if được sử dụng để kiểm tra giá trị dạng boolean của điều kiện. Khối lệnh sau if được thực thi nếu giá trị của điều kiện là True.

Cú pháp:

if (condition) {  
    // khối lệnh này thực thi 
    // nếu condition = true
}

Ví dụ minh hoạ:

public class Test {
    public static void main(String[] args) {
        int age = 20;
        if (age > 18) {
            System.out.print("Tuổi lớn hơn 18");
        }
    }
}

Kết quả:

Tuổi lớn hơn 18

Dạng mệnh đề if-else

Mệnh đề if-else cũng kiểm tra giá trị dạng boolean của điều kiện. Nếu giá trị điều kiện là True thì chỉ có khối lệnh sau if sẽ được thực hiện, nếu là False thì chỉ có khối lệnh sau else được thực hiện.

Cú pháp:

if (condition) {
    // khối lệnh này được thực thi
    // nếu condition = true
} else {
    // khối lệnh này được thực thi
    // nếu condition = false
}

Ví dụ minh hoạ:

public class Test {
    public static void main(String[] args) {
        int number = 13;
        if (number % 2 == 0) {
            System.out.println("Số " + number + " là số chẵn.");
        } else {
            System.out.println("Số " + number + " là số lẻ.");
        }
    }
}

Kết quả:

Số 13 là số lẻ.

Dạng mệnh đề if-else-if

Mệnh đề if-else-if cũng kiểm tra giá trị dạng boolean của điều kiện. Nếu giá trị điều kiện if là True thì chỉ có khối lệnh sau if sẽ được thực hiện. Nếu giá trị điều kiện if else nào là True thì chỉ có khối lệnh sau else if đó sẽ được thực hiện… Nếu tất cả điều kiện của if và else if là False thì chỉ có khối lệnh sau else sẽ được thực hiện.

Cú pháp:

if (condition1) {  
    // khối lệnh này được thực thi 
    // nếu condition1 là true  
} else if (condition2) {  
    // khối lệnh này được thực thi 
    // nếu condition2 là true  
}  else if (condition3) {  
    // khối lệnh này được thực thi 
    // nếu condition3 là true  
}  
...  
else {  
    // khối lệnh này được thực thi 
    // nếu tất cả những điều kiện trên là false                 
}

Ví dụ minh hoạ:

public class Test {
    public static void main(String[] args) {
        int marks = 65;
 
        if (marks < 50) {
            System.out.println("Tạch!");
        } else if (marks >= 50 && marks < 60) {
            System.out.println("Xếp loại D");
        } else if (marks >= 60 && marks < 70) {
            System.out.println("Xếp loại C");
        } else if (marks >= 70 && marks < 80) {
            System.out.println("Xếp loại B");
        } else if (marks >= 80 && marks < 90) {
            System.out.println("Xếp loại A");
        } else if (marks >= 90 && marks < 100) {
            System.out.println("Xếp loại A+");
        } else {
            System.out.println("Giá trị không hợp lệ!");
        }
    }
}

Kết quả:

Kết quả C

SWITCH – CASE

Mệnh đề switch-case trong java được sử dụng để thực thi 1 hoặc nhiều khối lệnh từ nhiều điều kiện.

Cú pháp:

switch (bieu_thuc) {    
case gia_tri_1:
    // Khối lệnh 1
    break;  //tùy chọn
case gia_tri_2:    
    // Khối lệnh 2
    break;  //tùy chọn
......    
case gia_tri_n:    
    // Khối lệnh n
    break;  //tùy chọn    
default:     
    // Khối lệnh này được thực thi 
    // nếu tất cả các điều kiện trên không thỏa mãn 
}

Ví dụ minh hoạ:

public class SwitchExample {
    public static void main(String[] args) {
        int number = 20;
        switch (number) {
        case 10:
            System.out.println("10");
            break;
        case 20:
            System.out.println("20");
            break;
        case 30:
            System.out.println("30");
            break;
        default:
            System.out.println("Not in 10, 20 or 30");
        }
    }
}

Kết quả:

Kết quả:20

Mệnh đề Switch-case khi không sử dụng ‘break’

Khi không sử dụng từ khóa ‘break’ trong mệnh đề switch-case. Điều này có nghĩa là các khối lệnh sau case có giá trị phù hợp sẽ được thực thi.

Ví dụ về mệnh đề switch-case:

public class SwitchExample2 {
    public static void main(String[] args) {
        int number = 20;
        switch (number) {
        case 10:
            System.out.println("10");
        case 20:
            System.out.println("20");
        case 30:
            System.out.println("30");
        default:
            System.out.println("Not in 10, 20 or 30");
        }
    }
}

Kết quả:

20
30
Not in 10, 20 or 30

VIDEO DEMO CODE LÝ THUYẾT

VIDEO DEMO CODE GIẢI BÀI TẬP

Đề bài bài số 1.

Viết chương trình nhập 1 số nguyên từ bàn phím. Xác định đây là số chẵn hay số lẻ?

Yêu cầu:

• Input: Nhập 1 số Nguyên x
• Output: x là số chẵn hoặc x là số lẻ

Đề bài bài số 2.

Viết chương trình nhập 1 số nguyên từ bàn phím (số năm). Xác định đây có phải là năm nhuận?

Yêu cầu:

• Input: Nhập 1 số Nguyên x là số năm (năm tháng)
• Output: x là năm nhuận hoặc không là năm nhuận

Hướng dẫn:

1. Năm nhuận là năm chia hết cho 400.
2. Năm nhuận là năm chia hết cho 4 nhưng không chia hết cho 100.

Đề bài bài số 3.

Viết chương trình cho phép nhập vào một số nguyên dạng số, sau khi chạy thì chương trình sẽ ghi số đó ra dưới dạng chữ.

Ví dụ: 1 -> Một, 2 -> Hai, …

Đề bài bài số 4.

Viết chương trình nhập a, b là hệ số phương trình bậc nhất dạng ax + b = 0. Giải phương trình bậc nhất này?

Yêu cầu:

• Input: Nhập 2 số a, b bất kỳ
• Output: Nghiệm của phương trình bậc nhất

Hướng dẫn:

Sử dụng lệnh if để xét giá trị của a và b

if(a == 0){ 
   if(b == 0){ 
               PT Vô số nghiệm 
             } 
   else      { 
               PT Vô nghiệm 
             } 
} 
else { 
       PT Có nghiệm và nghiệm x = -b/a; 
     }

Đề bài bài số 5.

Viết chương trình nhập a, b, c là hệ số phương trình bậc 2 dạng ax² + bx + c = 0. Giải phương trình bậc 2 này?

Yêu cầu:

• Input: Nhập 3 số a, b, c bất kỳ
• Output: Nghiệm của phương trình bậc 2

Hướng dẫn:

Cứ nhập 3 số a, b và c bất kỳ:

• Xét a
• Nếu a== 0 => Giải phương trình bậc nhất
• Ngược lại (a != 0)
• Tính delta
• Biện luận theo delta
• Delta < 0: PT Vô nghiệm
• Delta = 0: PT Có nghiệm kép x = -b/(2*a)
• Delta > 0: PT Có 2 nghiệm phân biệt
  • x1 = (-b+căn(delta))/(2*a)
  • x2 = (-b-căn(delta))/(2*a)

Đề bài bài số 6.

Viết chương trình cho phép nhập vào 3 số thực. Kiểm tra giá trị 3 số thực có phải là độ dài của tam giác? Và xác định là tam giác gì?

Yêu cầu:

• Input: Nhập 3 số a, b, c bất kỳ
• Output: a, b, c là độ dài 3 cạnh của tam giác vuông . . . hoặc a, b, c không phải là độ dài 3 cạnh của tam giác.

Hướng dẫn:

• Ba cạnh a, b, c của một tam giác phải thỏa mãn điều kiện là tổng hai cạnh bất kì luôn lớn hơn cạnh còn lại. Tức là a+b>cvà b+c>a và a+c>b. Nếu nó đúng là ba cạnh của một tam giác thì ta tiến hành kiểm tra loại tam giác trên là loại nào. Nếu a, b, c không phải là ba cạnh của một tam giác thì ta in ra màn hình không phải là cạnh của tam giác và kết thúc chương trình.
• Tam giác vuông là tam giác có bình phương một cạnh bằng tổng bình phương hai cạnh còn lại.
• Tam giác đều là tam giác có ba cạnh bằng nhau. Ta chỉ cần kiểm tra điều kiện a==b && b==cnếu đúng thì đó là tam giác đều.
• Tam giác cân là tam giác có hai cạnh bằng nhau. Để kiểm tra xem có phải là tam giác cân hay không ta chỉ cần kiểm tra thoả điều kiện như sau: a==b || a==c || b==c.
• Tam giác tù là tam giác có một góc lớn hơn 90 độ. Giả sử tam giác tù có cạnh lớn là c, hai cạnh a, b còn lại sẽ bằng hai cạnh a’, b’ của một tam giác vuông. Dễ thấy là c sẽ lớn hơn c’, mặt khác c’²=a² +b². Từ điều kiện để là tam giác tù: (a*a>b*b+c*c||b*b>a*a+c*c||c*c >a*a+b*b)
• Trường hợp còn lại sẽ là tam giác nhọn.

Đề bài bài số 7.

Tìm số lớn nhất trong 3 số nhập từ bàn phím

Yêu cầu:

• Input: Nhập 3 số a, b, c bất kỳ
• Output: Số lớn nhất trong 3 số là a hoặc b hoặc c

Hướng dẫn:

1. Nhập vào 3 số nguyên từ bàn phím
2. Giả sử số đầu tiên là số lớn nhất
3. Nếu số thứ 2 lớn hơn số lớn nhất => số lớn nhất là số thứ 2
4. Nếu số thứ 3 lớn hơn số lớn nhất => số lớn nhất là số thứ 3
5. In ra giá trị của số lớn nhất

Đề bài số 8.

Viết chương trình tính tiền điện và việc tính tiền điện được tính như sau:
   >> Nếu số Kwh từ 0->50 thì giá 1000 VNĐ.
   >> Ngược lại, nếu số Kwh >50 thì giá 1200 VNĐ.

Yêu cầu:
   >> Input: Nhập số nguyên là số Kwh điện sử dụng.
   >> Output: Tính số tiền điện đã sử dụng.

Đề bài số 9.

Viết một chương trình tổ chức menu minh hoạ cho các chương trình trên và một chức năng thoát chương trình.